Nedavno emitovana emisija o Palu Abrahamu, svetski priznatom kompozitoru i dirigentu, jevrejskog porekla, rodom iz Apatina, skrenula je pažnju na činjenicu da se o ovom slavnom kompozitoru na ovim prostorima vrlo malo zna.

Pal Abraham, rođen u Apatinu 1892. godine potiče iz jevrejske porodice imućnog trgovca i bankara Jakoba Abrahama. Njegova majka Flora Abraham, bila je muzički obrazovana i podsticala ga je da uči klavir kod lokalnog kantora. Nakon što je završio Građansku školu u Somboru, Abraham se upisao na Kraljevsku muzičku akademiju u Budimpešti, gde je studirao violončelo i kompoziciju.

U Apatinu stoji tabla na njegovoj rodnoj kući, a pre nekoliko godina i jedna ulica je nazvana po njemu. Njegov klavir „stejnvej“, koje je stigao u Apatin 1912. godine danas se nalazi u  muzičkoj školi. Klavir je školi prodao Abrahamov nećak (postoji sačuvan ugovor), koji je jedini preživeo Holokaust, a po povratku iz logora je rasprodao preostalu imovinu i emigrirao u Izrael.

Prve Abrahamove kompozicije, nakon njegovog povratka iz Prvog svetskog rata, izvođene su na poznatim svetskim festivalima. Prekretnica u njegovoj karijeri odigrala se 1927. godine, kada je napisao muziku za film „Žene sa Istoka“, a potom postavljen za dirigenta u Operetskom teatru.

Proslavio se svojim prvim operetama „Gospođicin suprug“ (1928) i „Viktorija i njen husar“ (1930). Pal Abraham se tada seli u Berlin gde nastavlja sa da stvara i komponuje. Sledeće godine premijerno je odigran njegov „Cvet Havaja“, a godinu kasnije i njegova najpoznatija opereta „Bal u Savoju“, koja ga svrstava u najznačajnije kompozitore ovog žanra, zajedno sa Johanom Štrausom Mlađim i Francom Leharom.

Abraham je u Berlinu pisao muziku za pozorište i film, imao je svoj orkestar, radio je za razne filmske kuće ne samo iz Nemačke, nego i Austrije, Francuske i Velike Britanije.

Po usponu nacističkog režima i dolaskom Adolfa Hitlera na vlast, Abrahamova muzika skinuta je sa repertoara. Njegovo ime upisano je u knjigu antisemitskog autora Teodora Friča „Priručnik za jevrejsko pitanje“, zajedno sa čuvenim kompozitorima čiju su muziku nacisti smatrali „degenerativnom“ poput Mendelsona, Malera i njegovog savremenika Šenberga.

Abraham odlazi u Beč, gde je komponovao tri nezapažene operete, a potom se vraća u Budimpeštu. Kada je u Mađarskoj 1939. godine usvojen Drugi jevrejski zakon, Abraham je bio prinuđen da napusti zemlju, ali je njegova supruga, rođena Mađarica, odbila da pođe sa njim, zabeležili su istoričari.

[caption id="attachment_5969" align="aligncenter" width="433"] Pal Abraham sa suprugom Šarlot[/caption] Bežeći od nacističkih  progona odlazi  u Pariz a po okupaciji Francuske , u leto 1940. odlazi u Maroko, u Kazablanku. Odatle je  brodom krenuo ka Novom svetu. Obreo se prvo na Kubi, odakle je otputovao u Njujork. Sve vreme izdržavao se radeći razne usputne poslove i svirajući klavir u barovima.

U Americi je dočekao kraj rata ali ubrzo biva smešten u psihijatrijsku bolnicu, sa dijagnozom progresivne paralize . Smatra se da je njegov mentalni krah pre svega prouzrokovalo saznanje da je izgubio porodicu u Holokaustu.

Američka vlada je 1956. godine, u potrazi za imigrantima zatekla Abrahama u bolnici. Obzirom da je u SAD ušao sa davno isteklom turističkom vizom, odlučili su da ga deportuju.

Poštovaoci Abrahamove muzike osnovali su odbor u cilju prikupljanja novca za njegov povratak u Nemačku. Po dolasku, Pal je smešten u sanatorijum u Hamburgu, dobio je i malu penziju, takođe počinje da dobija i tantijeme od njegovih dela. Njegova supruga Šarlot tada se takođe preselila u Hamburg. Živeli su zajedno u maloj kući u tom gradu, gde je Pal Abraham umro 6. maja 1960. godine.

Njegova muzika bila je popularna i u tadašnjoj Jugoslaviji. Po ulasku nacista u Beograd, komisija na Radio Beogradu, među prvima je na spisak zabranjenih autora stavila Pala Abrahama.

U Nemačkoj se poslednjih godina budi interesovanje za njegovo delo: izvode se operete, organizuju festivali, nedavno je izdata i biografija.